علائم هشدار دهنده اینکه کودک مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم است:
این علایم “زیر سه سالگی” شروع میشوند:
- مهمترین فاکتور، اختلال در تعاملات اجتماعی است. یعنی بچه ای که نگاه چشم تو چشم کم دارد یا ندارد، از اشاره کردن برای برقراری ارتباط استفاده نمیکند.(مثلا اگر چیزی را بخواهد با دست اشاره نمیکند). با همسالان ارتباط کمی برقرار میکند، به وسایل مورد علاقه اش اشاره نمیکند و دیگران را در آنها سهیم نمیکند، تقابل هیجانی یا اجتماعی ندارد.
- برقراری ارتباط مختل است:
بازی تخیلی ندارد، بازیهای تقلیدی نمیکند، تاخیر یا فقدان در رشد زبانی دارد و از ایما و اشاره برای فهماندن منظورش استفاده نمیکند، در شروع یا ادامه حرف زدن با دیگران مشکل دارد، کلمات تکراری و بی معنی به زبان می آورد.(مثلا بابا میگوید ولی وقتی که بابا را ببیند، نمیگوید. چون مفهوم این کلمه را نمیداند) - رفتار و علائق، تکراری است و عادات انعطاف ناپذیر دارد، به جزئیات اشیا علاقه دارد، در دستان و انگشتان پیچش دارد و…
در صورتیکه فرزندتان هر کدام از علایم بالا را دارد، جهت ارزیابی به روانپزشک مراجعه کنید.
یافتن بهترین برنامه مداخله برای کودکان اتیسم
در سال 2001، شورای ملی تحقیقات، مجموعه توصیه هایی در مورد بهترین شیوه مداخله زودهنگام برای کودکان مبتلا به اتیسم ارائه کرد. این توصیه های ساده می توانند در خدمت راهنمایی های عمومی و معیارهایی برای ارزیابی اثربخشی هر برنامه مداخله باشد. این معیارها عبارتند از:
- مداخله باید در سریع ترین زمان ممکن آغاز شود.
- برنامه مداخله باید توسط یک متخصص آموزش دیده و یک تیم میان رشته ای، طراحی و بازبینی شوند.
- برنامه مداخله باید برای هر کودک اختصاصی باشد و توانایی ها، مشکلات و شخصیت منحصر به فرد هر کودک در نظر گرفته شود.
- باید از یک برنامه آموزشی که بر حوزه های خاصی از مشکلات اتیسم تاکید می کند، استفاده شود.
- برنامه باید براساس اطلاعات جدیدی طراحی شود که از پیشرفت کودک در هر مهارت جمع آوری شده باشد و هر زمان که پیشرفت کودک آشکار نیست، برنامه باید دوباره با نیازهای کودک تنظیم و سازگار شود.
- کودک باید در فعالیت های مداخله، فعالانه درگیر شود و حداقل 25 ساعت در هفته مداخله برنامه ریزی شده را دریافت کند. والدین باید همان طور که در تعیین اهداف و الویت ها حضور دارند، در مداخلات هم به طور جدی مشارکت داشته باشند و برای پیاده سازی درمان در خانه آموزش ببینند.
درمانهای رفتاری و آموزشی کودکان اتیسم:
از سال 1980 تاکنون محققان گزارشهای گوناگونی را از تاثیر برنامه های مداخلات رفتاری در درمان کودکان اتیستیک گزارش کرده اند. این نتایج شامل افزایش سطح رشدی کودک، به دست آوردن نمرات برتر هوشی، رشد رفتارهای اجتماعی و مهارتهای ارتباطی و نیز کاهش رفتارهای اتیستیک بوده است.
تحلیل رفتار کاربردی (Applied Behavior Analysis یا ABA):
از دیدگاه‌ها ، اصول و برنامه های تغییر رفتار اسکینر اقتباس شده است. روش تحلیل رفتار کاربردی در درمان اتیسم که به طور مخفف ABA خوانده می شود. سعی شده است تا از طریق مشاهده مستقیم رفتار کودک، ارزیابی و تحلیل دقیق آن، رابطه میان محیط و رفتار کودک آشکار و نیز آن دسته از ویژگی های محیطی که می تواند موجب ایجاد رفتار جدید، تقویت و یا کاهش رفتار در کودک گردد، کشف گردد.
درمانگران اتیسم سالهاست که با کمک متد علمی ABA به توسعه رفتار اجتماعی کودک اتیستیک و رفع نارسایی‌های کلی رفتاری در کودک پرداخته اند.
درمان پاسخ محوری (Pivotal Response Therapy یا PRT):
یک مداخله برگرفته شده از اصول ABA است که به جای استفاده از رفتارهای افراد، هدف آن حوزه های اساسی از رشد کودک مثل انگیزش، مراقبت از خود می باشد.
درمان اوتیسم با روش TEACCH:
این روش درمان اتیسم اولین روشی بود که در آمریکا برای کودکان اتیستیک به کار گرفته شد. نام این روش مخفف عبارت ”درمان و آموزش کودکان اتیستیک و ناتوانی های ارتباطی مرتبط با این بیماری“ می باشد.
درمان اتیسم با روش Floor time:
این روش توسط یک روانشناس کودک به نام ” استانلی گرین اسپن “ ارائه شده است. این روش بسیار شبیه بازی درمانی است. در این روش سعی بر این است که ارتباط کودک اتیسمی با یک فرد دیگر از طریق برنامه های دقیق بازی بیشتر و مؤثرتر شود.
این روش شامل شش مرحله می باشد که کودک دارای اتیسم در مراحل طی آنها تقلید و چگونه یاد گرفتن را از یک بزرگتر فرا می گیرد و به عبارتی کودک باید نرده بام شش پله ای را طی کند. در این برنامه والدین و درمانگران سعی می کنند تا پیشرفت کودک را از طریق مسیرهایی که کودک دوست دارد و با جهت دادن به این مسیرها، فراهم کنند تا کودک بتواند شش مرحله پیشرفت موجود در این روش درمانی را طی کند. این روش به طور مجزا کودک را در بدست آوردن مهارتهای گفتاری و بدنی کمک نمی کند بلکه از نظر احساسی و روانی به کودک کمک می کند تا کودک بتواند درک بیشتری پیدا کرده و از طریق آگاهی و تجربه مهارتهای دیگر را نیز بدست آورد. معمولاً از این روش در کنار روشهای دقیق تر دیگر مانند ABA در ساعات فراغت کودک استفاده می شود.
درمان اوتیسم با روش یکپارچگی حسی(Sensort Integration):
آیرز(Ayers) بنیان گذار تئوری یکپارچگی حسی ( SI ) در سال 1972 میلادی، یکپارچگی حسی را به عنوان توانایی سازمان دهی اطلاعات و دریافتهای حسی جهت استفاده تعریف، و بعدها با تفصیل بیشتری نیز به آن پرداخت.در این روش درمانی به کودک کمک می شود تا بهتر از اطلاعات حسی بهره ببرد.
نوشته: فاطمه فتوحی